Jak przerobić zwykły okap na Smart Home z Home Assistant?

Opublikowano przez

Automatyzacja domowych urządzeń nie musi oznaczać zakupu drogich sprzętów. W tym artykule pokażę, jak przerobić standardowy okap kuchenny na inteligentne urządzenie sterowane z poziomu Home Assistant. Dzięki temu unikniesz wydatków rzędu 1500-1700 zł na gotowy model z Wi-Fi, a zamiast tego wykorzystasz tańszy, ale mocny okap i dodasz do niego funkcje smart za ułamek ceny.

Krok 1: Przygotowanie i analiza okapu

Zanim przystąpimy do modyfikacji, warto sprawdzić, jak działa okap. W tym przypadku okap nie zawierał zaawansowanej elektroniki, a jedynie prosty moduł rozdzielający przewody do silnika i oświetlenia. To ułatwia przeróbkę, ponieważ nie musimy ingerować w skomplikowane układy sterowania.

Dzięki gotowym złączom na płytce okapu można łatwo wpiąć nowe moduły, które pozwolą na inteligentne sterowanie z Home Assistant.

Krok 2: Demontaż i przygotowanie modułów

Co będzie potrzebne?

  1. Moduł ESP8266 D1 mini – główny kontroler systemu,
  2. Przekaźniki SSR – do sterowania prędkościami wentylatora,
  3. Czujnik BME280 – do pomiaru temperatury, wilgotności i ciśnienia,
  4. Zasilacz 230V → 5V DC – do zasilania ESP8266,
  5. Przewody i złącza – do podłączenia wszystkich elementów.

Najpierw wylutowałem oryginalne złącza z płytki okapu, aby móc podłączyć nowe elementy. Następnie przygotowałem schemat elektryczny, który wyjaśnia, jak rozprowadzone jest zasilanie i sygnały sterujące.

Krok 3: Podłączenie przekaźników i ESP8266

Podział na wysokie i niskie napięcie

Cała instalacja dzieli się na dwie części:

  • 230V AC – sterowanie silnikiem i oświetleniem,
  • 5V DC – sterowanie przekaźnikami i czujnikami.

Przewód fazowy (L) został podłączony do przekaźników SSR, które odpowiadają za włączanie wentylatora na różnych prędkościach oraz za oświetlenie. Przekaźniki są sterowane z ESP8266, który decyduje, który obwód włączyć.

ESP8266 komunikuje się także z czujnikiem BME280, który monitoruje wilgotność i temperaturę w kuchni. Jeśli wilgotność wzrośnie powyżej określonego poziomu, okap włączy się automatycznie.

Krok 4: Programowanie ESP8266 w ESPHome

ESP8266 został zaprogramowany przy użyciu ESPHome, co pozwala na łatwą integrację z Home Assistant.

Konfiguracja przekaźników

W kodzie ESPHome przekaźniki są przypisane do odpowiednich pinów GPIO:

  • D6, D7, D5, D8 – sterowanie prędkościami okapu,
  • D3, D4, RX, TX – przyciski na panelu okapu,
  • D1, D2 – komunikacja z czujnikiem BME280 przez I2C.

Dzięki temu można sterować okapem zarówno przyciskami na panelu, jak i z aplikacji Home Assistant.

Krok 5: Montaż i testy

Po podłączeniu wszystkich przewodów umieściłem moduł w hermetycznej puszce IP54, aby chronić elektronikę przed wilgocią. Wnętrze puszki dodatkowo zabezpieczyłem izolacją silikonową.

Przeprowadziłem testy, sprawdzając czy:
✅ Przekaźniki poprawnie sterują wentylatorem,
✅ Oświetlenie działa z poziomu Home Assistant,
✅ Czujnik BME280 poprawnie odczytuje parametry otoczenia,
✅ Wszystko działa bez zakłóceń w sieci Wi-Fi.

Krok 6: Integracja z Home Assistant i automatyzacje

Po dodaniu ESP8266 do Home Assistant pojawiły się widżety sterujące okapem:

  • Trzy poziomy mocy wentylatora,
  • Przycisk włączania/wyłączania światła,
  • Odczyty temperatury, wilgotności i ciśnienia,
  • Stan przycisków fizycznych na panelu okapu.

Przykładowa automatyzacja: Włączanie okapu przy wysokiej wilgotności

esphome:
  name: okap
  platform: ESP8266
  board: d1_mini
wifi:
  ssid: !secret wifi_ssid
  password: !secret wifi_password
  # Enable fallback hotspot (captive portal) in case wifi connection fails
  ap:
    ssid: „Okap-2 Fallback Hotspot”
    password: „LGJz60mlaDdq”
# MQTT lub API do komunikacji z Home Assistant
api:
  encryption:
    key: „eDtBXpOByUom65rfv0NDDF7LmnxB+X1UJGWZ7gZlnYM=”
logger:
  baud_rate: 0  # Wyłącza debugowanie przez UART
# Konfiguracja I2C
i2c:
  sda: D2  # SDA – GPIO4
  scl: D1  # SCL – GPIO5
  scan: true  # Automatyczne skanowanie urządzeń I2C
# Czujnik BME280
sensor:
  – platform: bme280_i2c
    temperature:
      name: „Temperatura okap”
      id: temperatura
      oversampling: 16x
    pressure:
      name: „Ciśnienie okap”
      id: cisnienie
    humidity:
      name: „Wilgotność okap”
      id: wilgotnosc
    address: 0x76  # Standardowy adres I2C BME280 (zmień na 0x77, jeśli to konieczne)
    update_interval: 10s  # Aktualizacja co 10 sekund
# Przekaźniki
switch:
  – platform: gpio
    pin: D6  # GPIO12
    id: relay1
    name: „Wentylator Prędkość 2”
  – platform: gpio
    pin: D7  # GPIO13
    id: relay2
    name: „Wentylator Prędkość 1”
  – platform: gpio
    pin: D5  # GPIO14
    id: relay3
    name: „Wentylator Prędkość 3”
  – platform: gpio
    pin: D8  # GPIO15
    id: relay4
    name: „Żarówka”
# Przyciski z panelu
binary_sensor:
  – platform: gpio
    pin:
      number: D3  # GPIO0
      mode: INPUT_PULLUP
    name: „Przycisk 1”
    on_press:
      – switch.turn_off: relay1
      – switch.turn_off: relay2
      – switch.turn_off: relay3
    on_release:
      – switch.turn_on: relay1
  – platform: gpio
    pin:
      number: D4  # GPIO2
      mode: INPUT_PULLUP
    name: „Przycisk 2”
    on_press:
      – switch.turn_off: relay2
      – switch.turn_off: relay1
      – switch.turn_off: relay3
    on_release:
      – switch.turn_on: relay2
  – platform: gpio
    pin:
      number: RX  # GPIO3
      mode: INPUT_PULLUP
    name: „Przycisk 3”
    on_press:
      – switch.turn_off: relay3
      – switch.turn_off: relay1
      – switch.turn_off: relay2
    on_release:
      – switch.turn_on: relay3
  – platform: gpio
    pin:
      number: TX  # GPIO1
      mode: INPUT_PULLUP
    name: „Przycisk Żarówki”
    on_press:
      – switch.turn_off: relay4
    on_release:
      – switch.turn_on: relay4


 












Dzięki temu okap automatycznie włącza się np. podczas gotowania, a gdy wilgotność spadnie, wyłącza się sam.




Podsumowanie: Ile to kosztowało?


Gotowy okap Smart Home kosztowałby 1500-1700 zł, a dzięki temu projektowi uzyskałem te same funkcje za około 850 zł:


    

  • Okap – 700 zł,
    • 

  • ESP8266 D1 mini – 30 zł,
    • 

  • Przekaźniki SSR – 50 zł,
    • 

  • Czujnik BME280 – 40 zł,
    • 

  • Zasilacz 5V – 30 zł.
    • 



Dzięki tej modyfikacji zwykły okap stał się inteligentnym urządzeniem, w pełni zintegrowanym z Home Assistant.